Sprawozdanie z posiedzenia Komitetu Handlu i Gospodarki EDA
 (Trade and Economics Committee – TEC) 15 marca 2022r.

Posiedzenie TEC odbyło się 15 marca 2022r. W posiedzeniu wziął udział Robert Gasek – reprezentant Polski, oddelegowany przez ZPPM (zgodnie z porozumieniem polskich członków EDA zawartym 16 marca 2017r. w Grajewie i zgodnie z ustaleniami Komisji ds. Ekonomicznych Porozumienia dla Mleczarstwa z dnia 18 grudnia 2020r.).

Program posiedzenia przewidywał następujące punkty:
1) Otwarcie obrad i powitanie uczestników
2) Oświadczenie antytrustowe
3) Przyjęcie programu posiedzenia oraz sprawozdania z poprzedniego spotkania
4) Sytuacja rynkowa:
– Sprawozdanie z posiedzenia Rady Obserwatorium Rynku Mleka (MMO),
– Sytuacja na rynku , prezentacja Moniki Wohlfart z ZMB
– Najnowsze zmiany na rynku w krajach członkowskich (wypowiedzi delegacji członkowskich)
5) Sprawozdanie z posiedzeń grup zadaniowych ds. WPR oraz Handlu (poprzedzających posiedzenie TEC):
– Krótkie sprawozdanie z posiedzenia grupy zadaniowej ds. WPR w dniu 14 marca 2022r.
– Krótkie sprawozdanie z posiedzenia grupy zadaniowej ds. handlu w dniu 14 marca 2022r.
– Kluczowe komunikaty do przekazania Komisji Europejskiej
6) Dyskusja z przedstawicielami Komisji Europejskiej (Wydział G.3 produkty zwierzęce)
7) Sprawy różne i ustalenie daty kolejnego posiedzenia
8) Zakończenie spotkania

Ad 1)
Przewodniczący TEC, Pan Wim Kloosterboer (Holandia) otworzył posiedzenie i przywitał zgromadzonych.

Ad 2)
Sekretariat EDA przypomniał zgromadzonym o zakazie wymiany jakichkolwiek informacji, które mogłyby zostać uznane za złamanie przepisów antytrustowych – w szczególności wrażliwych danych handlowych, takich jak np. ceny, listy klientów, inwestycje. Zgromadzeni przyjęli do wiadomości ww. informacje.

Ad3)
Przewodniczący zaproponował przyjęcie programu obrad oraz sprawozdania z poprzedniego posiedzenia TEC, które odbyło się 16 grudnia 2021r. Nikt z uczestników nie zgłosił zastrzeżeń.

Ad 4)
Posiedzenie MMO nie odbyło się, w związku z czym Pani Monika Wohlfarth z ZMB nie przedstawiła sprawozdania z tego spotkania.
Sytuacja rynkowa: przedstawicielka ZMB w swojej prezentacji poruszyła następujące zagadnienia:
– zapasy produktów mleczarskich na świecie są niskie, w związku z czym ceny rosną;?
– rosną również ceny wszystkich głównych towarów będących przedmiotem handlu międzynarodowego tj. zbóż, ropy i produktów mleczarskich;
– z powodu epidemii COVID-19 zmianie uległy trendy konsumpcyjne (większa konsumpcja w gospodarstwach domowych), ale w 2021 roku wróciły do normy, jednakże sprzedaż serów jest wyższa niż przed epidemią;
– międzynarodowy handel produktami mleczarskimi wzrósł w 2021r. mimo problemów z transportem związanych z COVID-19;
– w ostatnich miesiącach ceny produktów mleczarskich notowane w euro wzrosły bardziej niż ceny notowane w dolarach amerykańskich;
– chiński popyt na produkty mleczarskie w 2021r. był silny – wzrosło zapotrzebowanie na masło, sery, PMP, OMP i serwatkę;
– zmalał eksport do Wlk. Brytanii i Brazylii;
– pierwszy raz od 2009r. wielkość dostaw mleka w UE w 2021r. zmalała (w stosunku do roku 2020);
– dostawy mleka wzrosły w Irlandii (+5,8%), Włoszech (+3,4%), Hiszpanii (+1,2%) i Polsce (+0,7%), ale zanotowano duży spadek w Holandii i Niemczech;
– w styczniu 2022r. dostawy mleka w UE zmalały o 0,3% w porównaniu ze styczniem 2021r.
– produkcja na świecie niższa niż w latach poprzednich, ale wzrosła produkcja serów;
– eksport produktów mleczarskich z UE – mieszany obraz w zależności od produktu, ale popyt na sery w UE i na świecie rośnie;
– w związku z wojną na Ukrainie spożycie produktów mlecznych w UE może wzrosnąć;
– na rynku serów UE odczuwa konkurencję ze strony USA, regionu Oceanii i Argentyny;
– rynek masła jest zbilansowany, a uchodźcy z Ukrainy nie będą mieli takiego wpływu na rynek masła, jak na rynek serów;
– eksport masła z UE zmalał, miejsce unijnych eksporterów na rynku światowym zajęli przedsiębiorcy z USA, Argentyny i Białorusi;
– na rynku OMP sytuacja uległa odwróceniu – od nadpodaży do niedoboru (w latach ubiegłych UE posiadała zapasy interwencyjne, aktualnie ich nie ma, produkcja zmalała i nadal będzie maleć, ceny mają potencjał by nadal rosnąć – osiągnęły historyczny szczyt z 2007r., a nie występują czynniki, które mogłyby powstrzymać ich wzrost);
– na rynku serwatki odnotowano duży popyt ze strony Chin; serwatka wykorzystywana jest również na cele paszowe, gdyż na rynku nie ma taniego OMP (zwłaszcza z zapasów), które mogłoby być w tym celu wykorzystane;
– ceny w 2022r.: wojna na Ukrainie nie ma bezpośredniego wpływu na ceny, gdyż Ukraina nie produkuje dużo mleka i przetworów mlecznych, jednakże może wystąpić wpływ pośredni ze względu na pozycję Ukrainy jako liczącego się na świecie producenta pasz, ponadto Rosja i Białoruś są liczącymi się producentami nawozów – co w związku z sankcjami przełoży się na wzrost kosztów produkcji mleka na świecie; dodatkowo wzrosną koszty transportu (ceny ropy i gazu); w efekcie konsumenci skierują swoją uwagę na tańsze alternatywy – typu marki własne i produkty wytwarzane mniej ekologicznymi metodami; spadnie również konsumpcja i sprzedaż alternatywnych dla mleka i jego przetworów produktów wegańskich / wegetariańskich (ze względu na ceny takich produktów); ceny produktów mleczarskich (oprócz masła) są historycznie wysokie i będą rosły; kryzys na Ukrainie będzie miał większy wpływ na sytuację rynkową niż epidemia COVID-19;
-wątpliwości co do rozwoju sytuacji na rynku mleka: jak będzie zmieniać się sytuacja związana z epidemią COVID-19, jak zmieniać się będzie popyt ze strony Chin; jak będą wyglądać relacje handlowe pomiędzy UE a UK; jak na inflację zareagują konsumenci;

Sytuacja rynkowa – sprawozdania delegacji członkowskich:
– Austria: wzrost cen ze względu na wzrost cen nośników energii – 80% gazu pochodzi z Rosji;
– Belgia: dostawy mleka 2021r. spadły o 0,5%; w styczniu 2022r.  dostawy wzrosły o 1,3% i przewiduje się dalszy wzrost w pierwszym kwartale 2022r.; odnotowano wzrost cen pasz i nawozów;
– Czechy: w 2021r. odnotowano wzrost dostaw mleka o 1,2%; mleczarnie konkurują między sobą o surowiec; w styczniu 2022r. ceny mleka wzrosły o 14% w stosunku do stycznia 2021r.; wzrosła produkcja serów; produkcja masła stabilna; spożycie wzrosło – brak wpływu epidemii COVID-19;
– Dania: wielkość dostaw nie uległa zmianie; cena mleka w skupie wynosi 43 eurocenty za kilogram; inflacja w styczniu 2022r. wynosiła 4,8%; dostawcy mleka konkurują między sobą o dostawy pasz;
– Niemcy: w 2021r. dostawy mleka zmalały o 1,6%, a w styczniu 2022r. o 2,2%; na rynku brakuje pasz bez GMO, gdyż Ukraina była dużym dostawcą soi i rzepaku bez modyfikacji genetycznych;
– Hiszpania: notuje się niedobory pasz; trudna sytuacja na rynku energii; inflacja wynosi 7,1%; w roku 2021 w Hiszpanii wystąpiło zjawisko deflacji, dopiero w drugiej połowie 2021r. ceny zaczęły rosnąć i aktualnie Hiszpania przeżywa „szok cenowy”; ponieważ sieci handlowe nie chcą podnosić cen, spada produkcja przetworów mlecznych; hiszpański dekret dotyczący nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej (UTP) powoduje duże problemy na rynku hiszpańskim – producenci mleka zrywają umowy z przetwórcami (powołując się na ceny, które nie pokrywają kosztów produkcji), natomiast zakłady mleczarskie nie mogą podnosić cen mleka ze względu na postawę sieci handlowych;
– Francja: produkcja mleka spada; koszty produkcji rosną; cena mleka to 41 eurocentów za kilogram; płacone ceny nie pokrywają kosztów produkcji; planowane jest wprowadzenie znakowania produktów polegające na oznaczaniu producentów, którzy płacą rolnikom „godziwe” ceny;
– Irlandia: ze względu na wyjątkowo dobre warunki pogodowe w 2021r. odnotowano wzrost dostaw mleka; na poziomie kraju dyskutuje się o wprowadzeniu kwot mlecznych; ponieważ w Irlandii nie ma praktycznie przemysłu ciężkiego 37% wszystkich zanieczyszczeń środowiska powodowane jest przez rolnictwo – w tym kontekście branża mleczarska zmaga się z problemami wizerunkowymi – m.in. dlatego rozwijana jest energia wiatrowa;
– Włochy: w 2021r. produkcja mleka wzrosła o 3,1%; odnotowano również wzrost produkcji serów; ceny masła i serwatki gwałtownie wzrosły;
– Holandia: w czwartym kwartale 2021r. spadły dostawy mleka; rosną koszty pasz, w związku czym produkcja mleka będzie maleć; ceny na rynku wzrosły; istnieją obawy co do konsekwencji uzależnienia Holandii od dostaw rosyjskiego gazu;
– Polska: niewielki wzrost skupu w styczniu 2022r. spadek produkcji większości produktów (oprócz OMP); inflacja; wzrost cen pasz i nawozów; zauważalny wzrost cen produktów mleczarskich;
– Portugalia: zauważalny wzrost cen mleka w skupie spowodowany ogólną inflacją i suszą;
– Wlk. Brytania: trendy takie same jak UE – dostawy mleka zmalały, koszty produkcji wzrosły, ceny mleka w skupie wzrosły;

Ad 5)
W ramach sprawozdania z dyskusji grup zadaniowych EDA ds. WPR i ds. Handlu stwierdzono, że przedstawicielowi Komisji Europejskiej zostanie zwrócona uwaga na następujące zagadnienia: interesy ofensywne przemysłu mleczarskiego UE w kontekście toczących się negocjacji umów o wolnym handlu, wzrost kosztów energii (również w kontekście strategii „Zielony” i „Od pola do stołu”), hiszpański dekret wprowadzający do prawa krajowego dyrektywę o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewag kontraktowych (UTP);

Ad 6)
Do spotkania dołączył przedstawiciel Komisji Europejskiej, reprezentujących Dyrekcję Generlalną ds. Rolnictwa (DG AGRI), wydział G.3 – Produkty Zwierzęce – Zastępca Naczelnika Pan Carlos Martin Ovilo.

Przewodniczący posiedzenia poprosił przedstawiciela Komisji o odniesienie się do następujących zagadnień:
– sytuacja rynkowa;
– rosnące koszty pasz;
– koszty energii;
– pogląd Komisji na kryzys na Ukrainie;

Jednocześnie przewodniczący zwrócił uwagę na
– spadek eksportu OMP;
– wzrost popytu na rynku serów;
– Bexit – wymogi weterynaryjne – trudności administracyjne w eksporcie do UK – zwłaszcza w przypadku produktów  do wytworzenia których wykorzystano mleko pochodzące z kilku krajów;
– konieczność obrony interesów ofensywnych branży mleczarskiej UE w ramach negocjowanych umów o wolnym handlu z Tajlandią i Nową Zelandią (ten ostatni kraj ma uzyskać zniesienie ceł, tymczasem UE nie);

Przedstawiciel Komisji Europejskiej stwierdził, że:
– zgadza się z oceną sytuacji przedstawioną przez ZMB;
– sytuacja na Ukrainie nie ma bezpośredniego wpływu na rynek, gdyż Ukraina nie była dużym eksporterem produktów mleczarskich i nie była dużym producentem, jednakże była dużym producentem soi i rzepaku, co przełoży się na dostępność pasz w UE; Komisja planuje przekazać zapasy zbóż Ukrainie;
– interesy ofensywne UE w toku negocjacji z Chile, Indonezją, Tajlandią – wszystko uzależnione jest od woli tych partnerów;
– Komisja zmierza niebawem ogłosić program bezpieczeństwa żywnościowego w UE (Food Security)

Przedstawiciel Irlandii zapytał, czy Komisja planuje ponowne rozważenie strategii „Zielony ład” (w kontekście rosnących kosztów energii) i czy planowana jest jakaś skoordynowana przez Komisję Europejską akcja pomocy dla Ukrainy; Przedstawiciel Komisji odparł, że w ramach WPR istnieje instrument pomocy dla najuboższych, ale nie przewiduje się wprowadzenia jakiegoś celowego programu pomocy żywnościowej dla Ukrainy; Do kwestii „Zielonego ładu” przedstawiciel Komisji w zasadzie się nie odniósł, stwierdzając jedynie, że strategia została przyjęta, ale póki co nie zrodziła konkretnych zapisów prawnych.

Przedstawicielka Danii  zapytała o wspomniany wyżej program bezpieczeństwa żywnościowego w UE. Przedstawiciel Komisji stwierdził, że za kilka tygodni zostaną przedstawione szczegóły.

Przedstawiciel Hiszpanii wspomniał o problemie wynikającym z krajowej implementacji pakietu dla mleczarstwa (wymóg pisemnych umów zawieranych na określony czas) i dyrektywy UTP (zakaz zakupu surowców od gospodarstw rolnych poniżej kosztów produkcji);

Ad 7 i 8)
Ustalono, że kolejne posiedzenie Komitetu oraz grup roboczych odbędzie się w czerwcu 2022r.
Wobec braku innych spraw i braku czasu (niebawem w tej samej sali miało się odbyć posiedzenie innego gremium) spotkanie zakończono.

Sporządził:
Robert Gasek, ZPPM
Warszawa, 14.04.2022r.

Prezentacja ZMB
Statystyki rynku mleka z krajów członkowskich EDA

Udział przedstawiciela Polski w posiedzeniu Komitetu Handlu i Gospodarki EDA, dofinansowano ze środków Funduszu Promocji Mleka.