Komitet Sterujący – zrównoważona produkcja i przetwórstwo mleka powstał na początku bieżącego roku z inicjatywy Polskiej Izby Mleka, Związku Polskich Przetwórców Mleka oraz Polskiego Stowarzyszenia Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności w celu poszerzenia wiedzy, wymiany doświadczeń, a także wypracowania ram zielonej transformacji polskiego mleczarstwa. Tematem spotkania w dn. 26 października było niemarnowanie żywności. W naszym kraju marnowane jest 4,8 mln ton żywności rocznie, z czego 15,5,% na etapie produkcji rolniczej, 15,6% przetwórstwa i aż 60% gospodarstwa domowego.

Na spotkaniu jako pierwsza zabrała głos Joanna Trybus – zastępca dyrektora w Departamencie Przetwórstwa i Rynków Rolnych w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi prezentując temat „Nie marnuj żywności – szkoda planety!”, która omówiła działania ministerstwa w tym kierunku. W celu ograniczenia marnotrawstwa żywności wprowadzono między innymi ustawę z dnia 19 lipca 2019 r. o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności, opracowano mapę drogową transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym (dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 10 września 2019 r.) zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług ustawa o VAT) zwolnione od podatku jest nieodpłatne przekazanie produktów spożywczych. Prowadzony jest także szereg kampanii edukacyjno-informacyjnych takich jak Kampania 4P. Nie marnuj żywności. Szkoda planety! Czy konkursy dla uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych, a także kampanie w mediach społecznościowych. Od 2017 roku w podstawie programowej nauczania znajduje się informowanie o niemarnowaniu żywności.

Po prezentacji uczestnicy dyskutowali na temat badań, które wykazały, że w ostatnich latach konsumenci kupują mniej produktów. Skąd taka tendencja? Analizując dane okazuje się, że spadek ten wynika z większej dbałości o niemarnowanie jedzenia. Kupujący między innymi aby ograniczyć koszty generowane przez gospodarstwo domowe rozważniej podchodzą do decyzji zakupowych.

Kolejnym gościem Komitetu był Marek Borowski – Prezes Zarządu Banku Żywności w Olsztynie, Pełnomocnik Zarządu Federacji Polskich Banków Żywności ds. strategii i rozwoju, który mówił o wyzwaniach związanych z marnowaniem żywności w Polsce. Dzięki Narodowemu Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu GOSPOSTRATEG powstał projekt PROM (Program Racjonalizacji i Ograniczenia Marnotrawstwa Żywności) mający na celu wzmocnienie instytucji publicznych w zakresie zarządzania polityką publiczną dotyczącą ograniczania strat i marnotrawstwa żywności, a także opracowanie planu przeciwdziałania stratom i marnotrawstwu żywności. Z pierwszego etapu badań projektu wynika 71% prawdopodobieństwa, że w roku 2030 marnotrawstwo żywności wyniesie poniżej 3,75 miliona ton rocznie, 23% prawdopodobieństwa, że w roku 2030 marnotrawstwo żywności wyniesie poniżej 2,5 miliona ton rocznie, natomiast luka pomiędzy prognozą, a możliwym do osiągnięcia poziomem minimalnym marnotrawstwa żywności w Polsce w roku 2030 w rozkładzie na ogniwa łańcucha wartości sektora rolno – spożywczego oraz gospodarstwa domowe wyniesie 1,248 mln ton. Priorytetowymi rozwiązaniami jakie należy wprowadzić są:

• Wdrożenie do masowego użycia rozwiązań technologicznych służących do monitorowania przydatności do spożycia produktów (np. QR kodów), dzielenia się listą zakupów lub przepisami;
• Wzmocnienie znaczenia organizacji społecznych zajmujących się zagospodarowywaniem niesprzedanej żywności poprzez poprawę efektywności ich działania oraz usieciowienie;
• Proponowanie konsumentom odpowiednich gramatur/porcji;
• Wdrożenie edukacji o ograniczaniu marnowania żywności do edukacji publicznej oraz zawodowej;
• Zwiększanie świadomości na temat rozwiązań sprzyjających ograniczaniu marnowaniu żywności poprzez kampanie społeczne.

Największe wyzwanie dla banków żywności stanowi logistyka, w szczególności w przypadku produktów z krótszym terminem do spożycia, tj. 2 tygodnie. Wynika to z konieczności szybkiego działania całego procesu dostawy.

Następnie Malwina Lalik z Danone opowiedziała o dobrych praktykach niemarnowania żywności w branży na przykładzie swojej firmy. Do działań podejmowanych przez Danone należy między innymi: wdrożenie szeregu usprawnień organizacyjnych związanych z produkcją, digitalizacja procesów produkcji, które niwelują straty półproduktów oraz wyrobów gotowych u źródła, wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem strat gotowego produktu i rozwój kanałów dystrybucji. W walce o niemarnowanie żywności Danone może pochwalić się współpracą z Bankami Żywności oraz TGTG. Co więcej faktem jest, iż 60% resztek produkcyjnych przeznaczana jest do żywienia zwierząt, a aż 100% poddawana jest procesom odzysku i/lub recyklingu. W celu ograniczenia marnowania żywności na etapie gospodarstw domowych 85% portfolio firmy zostało objęte zmianą etykiety z „Należy spożyć do” na „Najlepiej spożyć przed” aby przekonać konsumentów, że data ważności nie zawsze jest datą końca zdatności do spożycia i jeżeli zapach, smak czy wygląd produktu nie wskazują na ryzyko zepsucia produktu – można go zjeść.

Spotkania Komitetu Sterującego stanowią znakomitą platformę wymiany wiedzy oraz doświadczeń, w której dyskusja uczestników odgrywa kluczową rolę. Kolejnymi krokami podejmowanymi przez grupę będzie praca nad usystematyzowaniem obliczania śladu węglowego przez branżę mleczarską. W tym celu zaplanowano kolejne spotkanie w formie online. O dalszych postępach prac będziemy Państwa informować. Zapraszamy do śledzenia mediów społecznościowych Polskiej Izby Mleka, strony internetowej Związku Polskich Przetwórców Mleka, a także Stowarzyszenia Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności.