W dniu 16.06.2023r. odbyło się posiedzenie sejmowej podkomisji stałej do spraw bezpieczeństwa żywności i eliminowania nieuczciwych praktyk w obrocie żywnością.

Mimo, że porządek obrad formalnie przewidywał „rozpatrzenie Informacji na temat prac nad projektem ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi”, to faktycznie posiedzenie poświęcone było kwestii możliwości wprowadzenia do polskiego porządku prawnego zapisów tzw. „ustawy hiszpańskiej” – czyli przepisów zakazujących dokonywania skupu produktów rolnych poniżej kosztów ich wytworzenia.

Posiedzeniu przewodniczył Pan Poseł Kazimierz Gwiazdowski (PiS) oraz jego zastępca Pan Poseł Fryderyk Kapinos (PiS). Ze strony MRiRW uczestniczyła Pani Anna Gembicka – Sekretarz Stanu oaz Dyrektor Waldemar Guba. W obradach wziął m.in. udział również były Minister Rolnictwa, obecnie europoseł, Pan Krzysztof Jurgiel.
Ze strony społecznej w posiedzeniu wzięły udział jedynie cztery organizacje, z czego przetwórców mleka reprezentował jedynie ZPPM.

Po otwarciu obrad i powitaniu zebranych przez Przewodniczącego podkomisji, głos oddano Pani Minister Gembickiej, która po krótce omówiła dotychczasowe działania MRiRW dotyczące wdrożenia w Polsce ww. „ustawy hiszpańskiej”.

Jak przypomniała Minister Gembicka, próba wprowadzenia podobnych zapisów została podjęta w 2019r., podczas prac nad nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej. Ministerstwo próbowało wówczas wprowadzić tzw. ceny referencyjne, ale podczas procesu notyfikacji, Komisja Europejska zakwestionowała zaproponowane przepisy, powołując się na art. 168 ust. 6 rozporządzenia 1308/2013, zgodnie z którym wszystkie elementy umów na dostawę produktów rolnych – w tym ceny, są swobodnie negocjowane przez strony umowy. W opinii Komisji Europejskiej nie jest dopuszczalne ustalanie cen przez władze krajowe.

W związku z powyższym MRiRW planuje dalsze analizy hiszpańskich przepisów oraz wizytę studyjną w Hiszpanii w celu dokładniejszego zbadania ewentualnych konsekwencji funkcjonowania tej ustawy.
Więcej szczegółów w dokumencie MRiRW, który stanowił podstawę dzisiejszych obrad.

Z tonu w jakim wypowiadała się Minister Gembicka można wywnioskować, że MRiRW zdaje sobie sprawę z zagrożeń, jakie niesie ze sobą wprowadzenie takich przepisów w Polsce.

W toku dyskusji obecni na sali posłowie (w tym europoseł Krzysztof Jurgiel) wypowiadali się raczej ogólnikowo zgadzając się, że potrzebne są dalsze analizy tej kwestii, domagali się również jakiejś formy zabezpieczenia polskich producentów przed konkurencją zagraniczną.

Gdy Przewodniczący podkomisji oddał głos stronie społecznej, przedstawiciel ZPPM, w nawiązaniu do słów Minister Gembickiej dotyczących potrzeby analizy doświadczeń hiszpańskich, poinformował zebranych, że pod koniec maja br. miał okazję rozmawiać z przetwórcami z Hiszpanii (organizacja FENIL) właśnie o ich doświadczeniach związanych z ustawą. Wynika z nich, że gospodarstwa, które nie są w stanie zaakceptować ceny rynkowej (ze względu na wysokie koszty produkcji) są wypychane z rynku, gdyż przetwórcy nie są w stanie płacić im tyle ile by sobie dostawcy życzyli, a płacić mniej nie mogą – z względu na obowiązujące przepisy. Drugą kwestią jest konkurencyjność podmiotów, które decydują się płacić dostawcom zgodnie wymogami prawnymi. Podmioty takie rzecz jasna podnoszą ceny produktów gotowych, a w konsekwencji są wypychane z sieci handlowych przez tańszą konkurencję zagraniczną. Biorąc pod uwagę poziom cen w skupie i ceny produktów gotowych, gdyby jakaś wersja „ustawy hiszpańskiej” obowiązywała w Polsce, o upadłościach mleczarń słyszelibyśmy jeszcze częściej niż obecnie, podsumował swoją wypowiedź.

Dalszą część dyskusji poświęcono ewentualnym rozwiązaniom dotyczącym liczenia kosztów ponoszonych przez rolników. Ze strony jednej z organizacji padła propozycja, ustalania kosztów w wyniku posiedzeń swego rodzaju wewnątrz sektorowych rad, działających w oparciu o wyliczenia IERiGŻ, ale w odpowiedzi ktoś inny stwierdził, że informacja o kosztach musi być dostępna natychmiast, a obliczenia kosztów na rok wstecz nic nie dadzą – należy wprowadzić księgowość w gospodarstwach, bo tylko to pozwoli na szybkie liczenie kosztów.
W podsumowaniu, Przewodniczący posiedzenia, podkreślił konieczność dalszych analiz i stwierdził, że temat ten będzie wracał podczas kolejnych spotkań.