Oświadczenie antytrustowe
Sekretariat EDA przypomniał zgromadzonym o zakazie wymiany jakichkolwiek informacji, które mogłyby zostać uznane za złamanie przepisów antytrustowych – w szczególności wrażliwych danych handlowych, takich jak np. ceny, listy klientów, inwestycje. Zgromadzeni przyjęli do wiadomości ww. informacje.

Zatwierdzenie porządku obrad i protokołu z poprzedniego posiedzenia
– zatwierdzenie porządku obrad: Sekretariat dodał do porządku omówienie ankiety Komisji Europejskiej na temat „Zrównoważonych systemów żywnościowych”, porządek został zatwierdzony z poprawką;
– protokół z poprzedniego posiedzenia (15.03.2022r.) został zatwierdzony bez poprawek.

Sytuacja rynkowa
Sprawozdanie z posiedzenia MMO:
Pani Monika Wohlfarth z ZMB przedstawiła sprawozdanie z posiedzenia Obserwatorium Rynku Mleka (MMO), które odbyło się 21 marca 2022. Najważniejszymi wnioskami z posiedzenia MMO są: poziom prywatnych zapasów OMP jest historycznie niski, produkcja mleka spada w USA, Oceanii i Wielkiej Brytanii, spożycie wewnętrzne w UE w 2021r. spadło.

Prezentacja Sekretariatu EDA:
Ogólne warunki rynkowe są bardziej złożone niż w przeszłości: zakłócone łańcuchy dostaw, pandemia, sytuacja gospodarcza (w tym inflacja), geopolityka, dostawy surowców i energii itp. Gospodarka została osłabiona przez kryzys COVID-19 i wojnę na Ukrainie. Wzorce konsumpcji utrzymują się na mniej więcej zwyczajowym poziomie. Kluczowe pytanie brzmi – jak zachowywać się będzie popyt ze strony Chin, gdzie rośnie produkcja krajowa, a import jest ograniczany przez blokady handlowe?

Do kwietnia 2022r. skup mleka w UE spadł o 0,5%. Popyt na produkty ekologiczne maleje, popyt na produkty mleczne, który wrósł podczas pandemii, teraz nieco maleje. Podczas dyskusji zasugerowano by zapytać o to przedstawicieli Komisji Europejskiej, gdyż trudno jest produkować więcej jeżeli popyt nie zrównoważy produkcji.

Kwestia kosztów produkcji i warunków pogodowych: już przed wojną na Ukrainie koszty produkcji wzrastały. Cały mleczarski łańcuch dostaw został dotknięty skutkami tego konfliktu, tj. produkcja, przetwórstwo i spożycie. Ceny wszystkich produktów są wysokie. Ceny mleka rosną, ale znajduje to ograniczone odzwierciedlenie w produkcji.

W skrócie: produkcja mleka w UE jest ograniczona, lockdown w Chinach ma negatywny wpływ na popyt międzynarodowy, sprzedaż produktów mleczarskich w Europie wraca do normalnego poziomu. Istnieje wiele niewiadomych: na stronę podażową wpływają wysokie koszty, niekorzystne warunki pogodowe, ograniczone dostawy i wysokie ceny nawozów, pasz, energii itd. Na stronę popytową wpływają niższy popyt ze strony Chin, na PKB na całym świecie wpływa niespokojna sytuacja polityczna (globalny spadek siły nabywczej).

Świat doświadcza najwyższej inflacji od dziesięcioleci. Podczas dyskusji poruszono temat wzrostu marż producentów mleka w sytuacji wzrostu kosztów produkcji. Zasugerowano, że istnieje opóźnienie czasowe pomiędzy tymi zjawiskami.

Aktualna sytuacja w krajach członkowskich:
Austria: wzrost dostaw po dwóch latach restrykcji covidowych. Ogólna inflacja wynosi 8%, ale w przypadku produktów mleczarskich tylko 5,5%. Konsumenci wybierają tańsze produkty podczas wizyt w supermarketach.

Belgia: skup mleka w okresie styczeń-kwiecień nieco wzrósł. Oczekuje się stabilizacji dostaw. Region Flandrii stanął przed wyzwaniem związanym z nowym porozumieniem azotowym, którego projekt został przedstawiony. Oczekuje się spadku dostaw w tym regionie. Na poziomie przetwórstwa pojawiają się ruchy konsolidacyjne.

Hiszpania: produkcja jest niższa niż oczekiwano, ale jest to również spowodowane, że rosła w ostatnim dziesięcioleciu. Odnotowano wzrost kosztów i cen. Różnica cenowa pomiędzy markami własnymi i markami producenckimi zmniejsza się.

Francja: w pierwszym kwartale 2022r. skup mleka spadł o 1,2%. Ceny mleka wzrosły, ale są jednymi z najniższych w UE. Pierwsza tura negocjacji cenowych zakończyła się w marcu, ale w związku z wojną na Ukrainie wzrosły koszty i negocjacje podjęto ponownie.

Irlandia: wysokie ceny nie skutkują zwiększeniem dostaw mleka; kwestie środowiskowe – trwają prace na 10-letnim planem, który ma pozwolić sprostać wymaganiom przy jednoczesnym zachowaniu ochrony farmerów; przetwórcy mleka martwią się wzrostem cen energii; porozumienie w sprawie Irlandii Północnej – istnieje obawa, że przerodzi się to w wojnę handlową.

Włochy: w pierwszym kwartale 2022r. poziom dostaw mleka był stabilny, ale odnotowano wzrosty w niektórych regionach i spadki w innych. Sprzedaż detaliczna odnotowała spadki. Sektor HoReCa odnotował wzrost, ale sprzedaż jeszcze nie powróciła do poprzednich poziomów.

Holandia: Wysokie ceny mleka i spadek skupu. Holenderski rząd wyznaczył docelowe poziomy redukcji emisji przemysłowych – spełnienie tych warunków będzie trudne. Redukcje w zakresie azotu ograniczą możliwości produkcyjne. Pojawia się dużo niepewności, co do dostępu do energii w przyszłości.

Polska: wzrost dostaw mleka, wzrost cen wszystkich produktów, inflacja, obawy o dostęp do nośników energii, mimo napływu uchodźców z Ukrainy nie odnotowano proporcjonalnego wzrostu sprzedaży żywności i napojów.

Portugalia: spadek produkcji, a farmerzy napotykają trudności w związku z wysokimi kosztami. Coraz więcej krów trafia do rzeźni i w związku z tym przewiduje się spadek skupu mleka.

Dania: cena mleka w czerwcu wynosiła ok. 56 eurocentów. Ogólnie, mimo wysokich cen, produkcja mleka nie wzrasta. Na rynku odczuwa się dużą niepewność, związaną również z dyskusją nad opodatkowaniem emisji CO2.

Przewodniczący podsumował, że produkcja mleka spada, ceny wzrastają z wyjątkiem Francji, co spowodowane jest wewnętrzną polityką cenową tego kraju. Z powodu wysokich cen eksport nie wzrósł, jak to bywało w przeszłości. Sery również notują mieszane wyniki eksportowe. Inflacja stanowi zagrożenie, tak samo jak specyficzne rozwiązania środowiskowe w niektórych krajach. Odnośnie produktów ekologicznych, podczas dyskusji stwierdzono, że popyt jest aktualnie nieco niższych i jak zasugerowano należy spytać Komisję Europejską, jak na to patrzy w związku z celami strategii Od pola do stołu. Nadal potrzebujemy rynków i konsumentów. Branża mleczarska nie lubi wojen handlowych i obawia się wojny z Wielką Brytanią.

Sprawozdanie z posiedzeń grup ds. WPR oraz Handlu
Podsumowano posiedzenie grupy ds. WPR, które odbyło się poprzedniego dnia, podczas którego poruszono różnorakie tematy, włączając w to: oznaczenia geograficzne i promocję. Stwierdzono również, że należałoby przygotować analizę porównawczą krajowych planów strategicznych WPR. Przedyskutowano różne kwestie związane z Programem dla szkół – włączając w to kwestie produktów pochodzenia roślinnego, konieczność utrzymania budżetu na komponent mlecznych i tzw. standardów rynkowych, co których branża powinna być ostrożna.

Przedstawiono krótkie sprawozdanie z posiedzenia grupy ds. Handlu: zgłoszono pewną liczbę uwag i komentarzy do dokumentu EDA w sprawie wzmocnienia pozytywnego przekazu EDA w sprawie handlu międzynarodowego. Członkowie są zachęcani by przysyłać swoje komentarze do 24 czerwca. Przedyskutowano raport Komisji Europejskiej w sprawie produktów importowanych i możliwością wprowadzenia przez UE określonych standardów produkcji. EDA udzieliło odpowiedzi w ramach konsultacji i wyraziło obawę, że wprowadzenie określonych wymagań może skutkować retorsjami ze strony krajów trzecich lub wprowadzeniem określonych wymagań przez te kraje.

Odnośnie poszczególnych krajów:

Chiny – członkowie poparli propozycję Komisji Europejskiej w sprawie analizy porównawczej rynku mleka w Chinach, chcieliby również zapoznać się ze zmianami, jakie zaszły na tym rynku, jak również na rynku mięsa;

Indonezja – Sekretariat EDA zaktualizuje listę problemów związanych z handlem z tym krajem;

USA: EDA przyjrzy się rozwiązaniom prawnym w zakresie śledzenia produktów;

UK: EDA roześle najnowsze informacje na temat wymagań (które z nich zostały odsunięte w czasie, a które nie);

Katar: EDA zwróci się do Komisji Europejskiej o informacje.

Zrównoważone systemy żywnościowe
Zgromadzeni krótko omówili ewentualne odpowiedzi, jakich EDA udzieli na ankietę Komisji dotyczącą zrównoważonego rozwoju przy produkcji żywności. Szerzej tematem tym zajmie się Komitet ds. Polityki Żywnościowej i Środowiska EDA (EDA-FEP).

Przed przybyciem na posiedzenie przedstawicieli Komisji Europejskiej, Sekretariat EDA ogłosił, że aktualne posiedzenie jest ostatnim pod przewodnictwem Pana Wima Kloosterboera. Podziękowano mu za lata pracy na forum EDA. Swoje podziękowania złożyli również przewodniczący grup ds. WPR oraz Handlu.

Dyskusja z przedstawicielami Komisji Europejskiej (Wydział G.3 – produkty zwierzęce)
Przewodniczący otworzył dyskusję podkreślając to co już zostało przedyskutowane z członkami: w związku z wojną na Ukrainie sytuacja rynkowa nie jest zbyt korzystna. Produkcja w wielu krajach członkowskich nie rośnie, sytuację w zakresie spożycia dopiero będzie można ocenić – również w kontekście inflacji. Ceny mleka są wysokie – w niektórych przypadkach powyżej 50 ec/kg. Konsumenci odchodzą od marek producenckich na rzecz marek własnych sieci. Ponadto obniżył się popyt na produkty ekologiczne. Dlatego branża kwestionuje poziom 25% produkcji ekologicznej wyznaczonej przez strategie UE i czy jest to w ogóle możliwe w aktualnych okolicznościach. Powstaje pytanie czy niektóre elementy strategii F2F mają nadal rację bytu biorąc pod uwagę konsekwencje wojny na Ukrainie. Ponadto wspomniano, że w ramach Programu dla szkół oraz programów promocyjnych UE, produkty mleczarskie nie powinny być dyskryminowane. Tzw. standardy rynkowe (jakościowe) nie powinny ulec zmianie. Farmerzy nadal nie są chętni by zwiększać dostawy mleka i mają wątpliwości czy wysokie ceny zdołają się utrzymać. W normalnej sytuacji wysokie ceny wpłynęłyby na poziom produkcji, ale póki co nie jest to obserwowane.

Przedstawiciele Komisji odparli, że faktycznie aktualne ceny są wyjątkowe – nigdy nie obserwowano tak wysokich cen i braku reakcji w zakresie podaży. Czy wysokie ceny są wystarczające do pokrycia kosztów – nie wiadomo, dopiero za jakiś czas będzie można odpowiedzieć na to pytanie. Odnośnie strategii F2F – ogólne zasady nadal zachowują swoją ważność, ale istnieje pewien margines na dostosowania. Wprowadzono odstępstwa, które umożliwiają farmerom produkcję na terenach ekologicznych, a to ze względu na obawy o bezpieczeństwo żywnościowe, które stoi wysoko wśród priorytetów Komisji. W kwestii programów promocji – ostateczna propozycja nie została jeszcze przyjęta. Strategia F2F wymaga promocji hodowli bardziej zrównoważonego inwentarza i nie można promować hodowli gatunków, znajdujących poza ramami strategii. Bardziej odnosi się to do sektora mięsnego. Odnośnie standardów rynkowych  – nie dotyczy to mleka. Program dla szkół – Komisja nadal pracuje nad tym zagadnieniem – konsultacje nadal trwają – Komisja oczekuje wkładu EDA oraz krajowych organizacji. W dniu 24 listopada Komisja zorganizuje konferencję by przedyskutować Program dla szkół. Ważnym jest by przy pomocy dowodów naukowych wyjaśnić, dlaczego mleko i jego przetwory są ważne w diecie.

Przewodniczący zadał pytanie dotyczące WPR i poprosił o status raportu porównawczego krajowych planów strategicznych – czy Komisja ma zamiar zaprezentować taki dokument? Dla branży jest ważnym by mieć pewność, że nie wystąpią żadne zakłócenia na rynku w związku z wdrażaniem krajowych planów. Przedstawiciele Komisji odparli, że raport pojawi się pod koniec 2022 / na początku 2023r. Plany muszą zostać przyjęte jeszcze w tym roku. Niektóre zostały przyjęte już wcześniej inne zostały dostarczone później. Ambicją Komisji jest by promować „równe boisko do gry”.

W zakresie handlu międzynarodowego, stwierdzono, że EDA polega na handlu z rynkami wzrastającymi, co oznacza interesy ofensywne w zakresie stawek ceł i prowadzenia handlu bez przeszkód. Zasugerowano, że Komisja jest już świadoma obaw EDA o wynik negocjacji z Nową Zelandią. Co się tyczy handlu bez barier, EDA z uwagą przygląda się tzw. protokołowi dotyczącemu Irlandii Północnej (Brexit) – ta kwestia budzi obawy. Dodano, że EDA popiera analizę porównawczą legislacji w UE i Chinach dotyczącej mleka, która została zainicjowana przez Dyrekcję Generalną ds. Handlu. EDA poprosiła również o informacje na temat stanu spraw w zakresie raportu Komisji dotyczącego produktów importowanych i możliwości wymagania takich samych standardów dla takich produktów na rynku UE, co budzi zaniepokojenie EDA.

Przedstawicie Komisji odpowiedzieli, że raport w sprawie produktów importowanych był dyskutowany przez ministrów. W raporcie stwierdzono, że wprowadzenie standardów jest możliwe do wprowadzenia na zasadzie klauzul lustrzanych, przy jednoczesnym zachowaniu zgodności z przepisami międzynarodowymi w zakresie zobowiązań handlowych. Jakiego rodzaju narzędzia zostaną zastosowane w tym zakresie to właśnie będzie zawierał raport.

Inne sprawy i data kolejnego posiedzenia
Daty posiedzeń grup ds. WPR i Handlu oraz Komitetu TEC zostaną potwierdzone w późniejszym terminie.

Zakończenie posiedzenia
Przewodniczący podziękował uczestnikom i Komisji za wkład w dyskusję i zamknął posiedzenie.

Załącznik:
Wyniki ankiety EDA na temat sytuacji rynkowej w krajach członkowskich
Sekretariat EDA – prezentacja sytuacji rynkowej
Komisja Europejska – prezentacja sytuacji rynkowej
Załącznik statystyczny

Sporządził:
Robert Gasek, ZPPM
Warszawa, 20.06.2022r.